Żydowskie święta to ważna część kultury i tradycji żydowskiej. Obchody te są nie tylko okazją do zjednoczenia rodziny i społeczności, ale również świadectwem bogatej historii i symboliki. W tym artykule skupimy się na kilku najważniejszych świętach żydowskich, począwszy od Paschy, a kończąc na Chanuce. Każde święto ma swoją unikalną atmosferę, rytuały i znaczenie, które warto poznać.
Pascha (Pesach)
Pascha to jedno z najważniejszych świąt w kalendarzu żydowskim. Obchodzi się je wiosną i upamiętnia wyjście Izraelitów z niewoli egipskiej. Główną częścią święta jest Seder, tradycyjna kolacja, podczas której czyta się Hagadę, księgę opisującą wydarzenia wyjścia z Egiptu. Na stole Sederowym znajdują się różne symboliczne pokarmy, takie jak maror (gorzkie zioła), charoset (mieszanina owoców, orzechów i wina) oraz jajko i kość.
Szawuot
Szawuot jest świętem upamiętniającym nadanie Tory na górze Synaj. Obchodzone jest 50 dni po pierwszym dniu Paschy, stąd często nazywane jest „Świętem Tygodni”. Tradycyjnie, w tym czasie studiuje się Torę, a w synagogach czyta się Dziesięć Przykazań. Pokarmy mleczne, takie jak serniki czy blintzes, są popularne podczas tego święta.
Tisza be-Aw
Tisza be-Aw to święto żałoby, upamiętniające zniszczenie Pierwszej i Drugiej Świątyni w Jerozolimie. Jest to jeden z najsmutniejszych dni w kalendarzu żydowskim. Post i modlitwy są głównymi elementami tego święta. Tradycyjnie unika się radosnych aktywności, takich jak muzyka czy taniec.
Rosz Haszana i Jom Kipur
Rosz Haszana to żydowski Nowy Rok, który otwiera Dni Pokuty, dziesięciodniowy okres autorefleksji i pokuty, zakończony Jom Kipurem, Dniem Pojednania. Podczas Rosz Haszany spożywa się jabłka maczane w miodzie, symbolizujące nadzieję na słodki nowy rok. Jom Kipur to najbardziej surowy post, podczas którego przez 25 godzin abstynuje się od jedzenia, picia i innych przyjemności fizycznych.
Sukkot
Sukkot, znane również jako Święto Namiotów, upamiętnia 40-letnią wędrówkę Izraelitów po pustyni. W tym okresie buduje się sukkah, tymczasowy namiot, w którym spożywa się posiłki i czasem nawet się śpi. Jest to święto radosne, podczas którego gości się rodzinę i przyjaciół.
Chanuka
Chanuka, znana również jako Święto Świateł, upamiętnia cudowne zwycięstwo Makkabeuszy nad Grekami i cud oleju, który starczył na osiem dni, mimo że wystarczyłby tylko na jeden. Ośmiodniowe święto obchodzi się poprzez zapalanie świec na specjalnym świeczniku – menora. Popularne pokarmy to placki ziemniaczane (latkes) i pączki (sufganiyot).
Purim
Purim to święto, które upamiętnia uratowanie Żydów w Persji przed zgubnym planem Hamana, jak opisano w Księdze Estery. Jest to czas radości i hucznych obchodów. Tradycyjnie, czyta się Księgę Estery w synagodze, organizuje się przedstawienia i przeprowadza festiwal zakrapiany alkoholem.
Ciekawostką jest, że święta te różnią się nie tylko pod względem obchodów i symboliki, ale też w zależności od stronnictwa w judaizmie – ortodoksyjni Żydzi, konserwatyści i reformatorzy mogą mieć różne zwyczaje i interpretacje. Ale bez względu na różnice, każde z tych świąt oferuje głębokie spojrzenie na kulturę i historię żydowską.
Simchat Tora
To kolejne święto, które następuje zaraz po Sukkot, celebrujące zakończenie rocznego cyklu czytania Tory i natychmiastowe rozpoczęcie nowego. W synagogach odbywają się uroczystości, w trakcie których Torę wynosi się z Arki i tańczy wokół niej w serii siedmiu procesji znanych jako Hakafot. Jest to święto radosne, często akompaniowane muzyką i śpiewem.
Tu Biszwat
Znane jako „Nowy Rok Drzew”, Tu Biszwat to święto ekologiczne, podczas którego tradycyjnie sadzi się drzewa i spożywa owoce z Izraela. Współcześnie jest to też czas refleksji na temat związku człowieka z przyrodą i znaczenia dbania o środowisko.
Lag ba-Omer
Jest to święto obchodzone na 33. dniu Okresu Liczenia, który zaczyna się w drugim dniu Pesach i kończy na Szawuot. Lag ba-Omer jest dniem przerwy od żałoby, która charakteryzuje ten okres, i jest często obchodzony przez pikniki, łucznictwo i ogniska. Tradycyjnie jest to również czas, w którym dzieci zaczynają swoją edukację w zakresie Tory.
Jom ha-Szoha
Dzień Pamięci o Holokauście, znany jako Jom ha-Szoha, to ważny dzień w kalendarzu żydowskim, który upamiętnia sześć milionów Żydów zabitych podczas Holokaustu. Obchody często obejmują ceremonie zapalania zniczy, czytanie nazwisk ofiar i odwiedzanie muzeów Holokaustu.
Jom ha-Atzma’ut
Dzień Niepodległości Izraela, znany jako Jom ha-Atzma’ut, jest świętem narodowym obchodzonym w Izraelu i przez Żydów na całym świecie. Jest to dzień radosnych obchodów, koncertów, pokazów fajerwerków i innych wydarzeń publicznych.
Jom ha-Zikaron
Dzień Pamięci Upadłych Żołnierzy i Ofiar Terroryzmu, znany jako Jom ha-Zikaron, poprzedza Jom ha-Atzma’ut. Jest to święto bardziej refleksyjne, podczas którego Izraelczycy i Żydzi na całym świecie zatrzymują się, aby oddać hołd tym, którzy zginęli, broniąc Izraela i ofiarom terroryzmu.
Ciekawostką jest również to, że wiele z tych świąt, zwłaszcza te mniej znane, zyskuje na popularności w różnych społecznościach żydowskich na świecie, także jako sposób na edukację młodszych pokoleń o tradycji i historii. Dzięki temu obchody świąt żydowskich stają się coraz bardziej różnorodne i bogate, co tylko dodaje do ich wyjątkowego charakteru i znaczenia.
Tu be-Aw
Ten mniej znany dzień święta obchodzony jest na piętnasty dzień miesiąca Aw i jest odpowiednikiem żydowskiego „Dnia Zakochanych”. Według tradycji, to właśnie w tym dniu dziewczęta ubierają się w białe suknie i tańczą na polach, gdzie młodzi mężczyźni mogą je zobaczyć i wybrać sobie przyszłe żony. Współcześnie święto to jest często czasem romantycznych randek i wymiany miłosnych wyznań.
Jom Jeruszalajim
Dzień ten upamiętnia zjednoczenie Jerozolimy podczas wojny sześciodniowej w 1967 roku. Jest to święto o szczególnym znaczeniu dla Izraela, obchodzone różnorodnymi wydarzeniami, w tym paradami, koncertami i ceremoniami publicznymi. Dla wielu Żydów na całym świecie jest to też czas, aby wyrazić swoje przywiązanie do Jerozolimy jako duchowej stolicy judaizmu.
Chol ha-Mo’ed
Chol ha-Mo’ed to dni „półświęte” między pierwszymi a ostatnimi dniami dłuższych świąt jak Pascha czy Sukkot. W tym czasie są pewne ograniczenia w pracy, ale nie są one tak surowe jak w pełne dni świąteczne. Dni te są często wykorzystywane na rodzinne wycieczki i specjalne wydarzenia kulturalne.
Fast of Gedaliah (Post Gdalii)
Post Gdalii to jednodniowy post upamiętniający zabójstwo Gdalii ben Achikama, który był gubernatorem Judei po zniszczeniu Pierwszej Świątyni. Post ten pada na trzeci dzień po Rosz Haszana i jest jednym z mniejszych postów w tradycji żydowskiej.
Fast of Esther (Post Estery)
Ten post obchodzony jest na dzień przed świętem Purim i upamiętnia trzydniowy post, który królowa Estera i Żydzi w Persji przestrzegali przed jej odwiedziną u króla Ahaswerosza. Jest to czas refleksji i przygotowań do radosnych obchodów Purim.
Jom haAlija
Ten nowszy świętek izraelski upamiętnia znaczenie aliji, czyli imigracji Żydów do Izraela. Jom haAlija jest obchodzony w szkołach i instytucjach edukacyjnych, gdzie uczniowie uczą się o historii i znaczeniu imigracji dla państwa Izrael.
Omer Counting (Sefirat ha-Omer)
Liczenie Omeru to 49-dniowy okres między drugim dniem Paschy a Szawuotem. Jest to czas duchowego przygotowania i oczekiwania na przyjęcie Tory na górze Synaj. Każdego dnia tego okresu recytuje się specjalną błogosławieństwo i podaje numer dnia.
Warto zauważyć, że te święta i obchody, mimo że są zróżnicowane, tworzą spójną całość, ukazując różne aspekty życia duchowego, historycznego i kulturowego narodu żydowskiego. Każde z nich przynosi ze sobą własny zestaw rytuałów, modlitw i tradycji, które są nie tylko formą celebracji, ale także sposobem przekazywania ważnych wartości i lekcji z pokolenia na pokolenie. Ostatecznie, te różnorodne święta i ich obchody są integralną częścią tożsamości żydowskiej, stanowiąc wyjątkowy i fascynujący element globalnej tapety kulturowej.
Leil Selichot (Noc Selichot)
Leil Selichot to noc modlitwy i introspekcji, która zwykle poprzedza Rosz Haszana o kilka dni lub tygodni, w zależności od tradycji. W synagogach odbywają się specjalne usługi, podczas których recytuje się selichot, czyli modlitwy błagalne i pokutne. Jest to czas przygotowań duchowych na nadchodzące Wysokie Święta.
Siyum HaShas
Siyum HaShas to wyjątkowe święto, które upamiętnia zakończenie siedmioletniego cyklu nauki Talmudu w systemie Daf Yomi, gdzie każdego dnia studiuje się jedną stronę. Uroczystości zwykle gromadzą tysiące uczestników i są okazją do radosnego świętowania osiągnięć naukowych.
Dni Pomiędzy (Bein ha-Metzarim)
Ten trzytygodniowy okres żałoby zwykle zaczyna się od 17 Tammuz, dnia, w którym mury Jerozolimy zostały przełamane przed zniszczeniem Pierwszej i Drugiej Świątyni, i kończy się na 9 Aw. W tym czasie obowiązują pewne praktyki ascetyczne, takie jak unikanie wesel, muzyki i nowych zakupów.
Dzień Flagi (Jom HaDegel)
To stosunkowo nowe święto w Izraelu, obchodzone w dniu, w którym flaga Izraela została po raz pierwszy podniesiona. Jest to okazja do wyrażenia dumy narodowej i zrozumienia znaczenia symboliki flagi.
Sigd
Sigd to święto obchodzone przez społeczność żydowską z Etiopii, która została oficjalnie uznana w Izraelu. Jest to dzień postu, modlitwy i dziękczynienia, który upamiętnia odnowienie przymierza między Bogiem a Izraelem na górze Synaj.
Yom Yerushalayim HaMizrachi
To święto zostało ustanowione przez ruch syjonistyczno-religijny HaMizrachi i obchodzone jest na trzy dni przed standardowym Jom Jeruszalajim. Jest to okazja do rozważań nad duchowym znaczeniem Jerozolimy w kontekście syjonizmu religijnego.
Widoczne jest, że kalendarz żydowski jest pełen różnorodnych świąt, które dotykają praktycznie każdego aspektu życia – od historii i kultury, przez relacje społeczne, aż po duchowość i naukę. Wszystkie te święta razem tworzą dynamiczny i złożony krajobraz, który nieustannie się rozwija. Nowe święta i obchody są dodawane, stare są reinterpretowane, a wszystkie razem przyczyniają się do utrzymania ciągłości i głębokiej spójności kulturowej społeczności żydowskiej na całym świecie. Dlatego też obchody świąt są nie tylko okazją do celebracji, ale również sposobem na przekazywanie zasad i wartości, które leżą u podstaw judaizmu.
